ความรู้นาฏยศัพท์ (ส่วนเท้า)

าฏยศัพท์ นาฏยศัพท์หมายถึงศัพท์เฉพาะในทางนาฏศิลป์ เป็นชื่อของลักษณะท่ารำของไทย นาฏยศัพท์ที่ใช้กับเท้า ได้แก่ กระดกเท้า (นั่ง) กระดกเท้า (ยืน) กระดกเท้า (เสี้ยว) กระทุ้งเท้า ก้าวข้าง ก้าวเท้า จรดเท้า ถอนเท้า ประเท้า ยกเท้า ผสมเท้า

กระดกเท้า
การกระดกเท้าคือการยกเท้าไปข้างหลังมักเป็นท่าต่อจากท่ากระทุ้งเท้า หมายถึง กระทุ้งเท้าแล้วจะต้องรีบกระดกเท้าขึ้น พยายามส่งเข่าให้สูงและต้องระวังให้ตัวตรงพร้อมทั้งหนีบน่องเข้าหาโคนขาให้มากส่วนฝ่าเท้าต้องหักหลังเท้าเข้าหาหน้าแข้ง (สังเกตดูให้หัวแม่เท้าตรงกับสันหน้าแข้ง) ฝ่าเท้าต้องอยู่ตรงๆ ไม่บิดไปทางใดทางหนึ่ง การกระดกเท้ามีทั้งนั่งและยืน

1) กระดกเท้า (นั่ง)

2) กระดกเท้า ( ยืน)

3) กระดกเท้า(เสี้ยว)

4) กระทุ้งเท้า
การกระทุ้งเท้ามักจะมาจากการก้าวเท้าข้างใดข้างหนึ่งไปข้างหน้า และต้องให้น้ำหนักไปอยู่ที่ปลายเข่าหน้ามากที่สุด ให้เท้าหลังมีน้ำหนักเบา การกระทุ้งเท้านี้จะต้องตึงนิ้วเท้าทั้งห้าพร้อมทั้งหักข้อเท้าเวลากระทุ้นเท้าจะต้องใช้จมูกเท้ากระทุ้ง ( กระทุ้งคือกระแทกจมูกเท้าลงบนพื้นเบาๆหรือให้จมูกเท้ากระทบพื้นจมูกเท้าอยู่ใต้นิ้วหัวแม่เท้าลงมา) กระทุ้งเท้าแล้วต้องกระดกเท้าถ้ากระทุ้งเท้าแล้วไม่กระดกเท้าเรียกว่ากระเทาะ

5) ก้าวข้าง การก้าวข้าง ตัวพระให้ก้าวเท้าไปด้านข้าง ย่อเข่าลง และกันเข่าออก ทิ้งน้ำหนักลงเท้าข้างที่ก้าว เท้าอีกข้างไม่ต้องเปิดส้น ส่วนตัวนางก้าวเท้าไปด้านข้าง ให้ส้นเท้าที่ก้าวอยู่เหนือเท้าข้างที่ยืนเล็กน้อย ทิ้งน้ำหนักตัวลง เปิดส้นเท้าหลังและหลบเข่าตาม

6) ก้าวเท้า ก้าวเท้า เป็นการก้าวเท้าให้ส้นเท้าวางถึงพื้นก่อนปลายเท้าเสมอ ให้ปลายเท้าเฉียงออกด้านข้างเล็กน้อย และเปิดส้นเท้าหลัง

7) จรดเท้าจรดเท้า การจรดเท้านี้ จะจรดข้างไหนก่อนก็ได้ แต่จะปฏิบัติพร้อมๆกันไม่ได้ ถ้าจะจรดเท้าด้วยเท้าซ้ายก้าวเท้าขวาลงไป พร้อมกันนั้นต้องยกเท้าซ้ายให้สูงขึ้นจากพื้นเล็กน้อย แล้วใช้จมูกเท้าวางลงบนพื้น แต่ส้น เท้าต้องสูงจากพื้นพอประมาณ การจรดเท้านี้น้ำหนักจะต้องไปอยู่ที่ขาตรงกันข้าม เช่น จรดด้วยเท้าซ้ายน้ำหนักจะต้องไปอยู่ที่ขาขวาเป็นต้น

8) ถอนเท้า คือการนำเท้าข้างซ้ายหรือขวาก็ได้วางลงข้างหลัง โดยเอาจมูกเท้าลงไปก่อน

9) ยกเท้า ยกเท้า เป็นกริยาต่อจากการประเท้า โดยยกเท้าขึ้นด้านหน้าให้ฝ่าเท้าขนานกับพื้น ยกเท้าสูงระดับหน้าแข้งของเท้าที่ยืนรับน้ำหนักเชิดปลายนิ้วเท้าขึ้น ให้เฉียงปลายเท้าเล็กน้อย ตัวนางไม่กันเข่า ตัวพระกันเข่าออกให้เห็นเหลี่ยมขา และหันน่องออกด้านหน้า